اینستاگرام باعث احساس منفی نسبت به خود می‌شود؟

اغلب ما فکر می‌کنیم تصاویر زیبا و به شدت ویرایش شده‌ی دیگران در شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود احساس بدی نسبت به بدن خودمان پیدا کنیم. اما تحقیقات در این زمینه چه می‌گویند؟

فرادید: اگر به محض بیکار شدن سراغ فیس بوک و اینستاگرام می‌روید و صفحات آن را بالا و پایین می‌کنید، باید بدانید به هیچ وجه تنها نیستید.
اما آیا به این فکر کرده اید که تصاویری که دیگران از بدن‌های خود به نمایش می‌گذارند—مثلا تصویری از تعطیلات یک دوست یا سلفی یک سلبریتی در محیط باشگاه—چه تاثیری بر نگرش و طرز تلقی شما از بدن‌های خودتان خواهد داشت؟
طی سال ها، پژوهش‌های بسیاری در زمینه‌ی چگونگی عرضه‌ی استاندارد‌های غیرواقعی زیبایی توسط رسانه‌های جریان اصلی (رادیو و تلویزیون) — در قالب تصاویر دستکاری شده‌ی (فتوشاپی) سلبریتی‌ها یا مدل‌های به شدت لاغر و استخوانی– انجام گرفته است.
امروز و در عصر اینفلوئنسر‌هایی که همه جای شبکه‌های اجتماعی حاضر هستند، بعید نیست به ذهنمان خطور کند که وقتی پای طرز تلقی از بدن هایمان به میان می‌آید، شبکه‌های اجتماعی به اندازه‌ی رسانه‌های جریان اصلی، مضر هستند.
اما واقعیت بسیار ظریف‌تر از این هاست، و ممکن است راه‌هایی وجود داشته باشد که شما بتوانید با تنظیم صفحات اینستاگرامی خود، احساس شادی بیشتری پیدا کنید یا حداقل، از احساس بد و منفی نسبت به خودتان دست بردارید.
یادآوری این نکته ضروری است که پژوهش در زمینه‌ی رسانه‌های اجتماعی و تاثیر آن بر طرز تلقی افراد نسبت به تصویر بدن در مراحل ابتدایی به سر می‌برد و در اغلب مطالعات این چنینی متغیر‌ها با هم رابطه‌ی همبستگی دارند. بطور مثال، نمی‌توان به درستی تعیین کرد، آیا فیس بوک است که باعث می‌شود افراد احساس منفی نسبت به ظاهر خود پیدا کنند یا افرادی که نگران ظاهر خود هستند، بیشتر از سایرین از فیس بوک استفاده می‌کنند.
مرور نظام‌مند ۲۰ مقاله که در سال ۲۰۱۶ به چاپ رسیده اند نشان می‌دهد، وقتی پای افکار منفی نسبت به بدن تان در میان باشد، فعالیت‌های عکس-پایه، مانند چرخ زدن در اینستاگرام یا پست کردن عکس‌هایی از خودتان، یک مشکل محسوب می‌شود.
اما راه‌های متفاوتی برای استفاده از رسانه‌های اجتماعی وجود دارد که می‌تواند تاثیرات متفاوتی بر ما داشته باشد. بطور مثال، آیا شما فقط مصرف کنندگان پست‌های دیگران هستید یا از خود سلفی می‌گیرید، ویرایش می‌کنید و آن را در شبکه‌های اجتماعی پست می‌کنید؟ آیا شما اعضای خانواده و دوستان صمیمی تان را دنبال می‌کنید یا فهرست طویلی از سلبریتی‌ها و اینفلوئنسر‌ها را در دنبال شوندگان خود دارید؟

تحقیقات نشان می‌دهد بسیار مهم است که خودمان را با چه کسانی مقایسه می‌کنیم.

آیا اینستاگرام باعث می‌شود احساس منفی نسبت به خود داشته باشیم؟

جاسمین فاردولی، پژوهشگر از دانشگاه مک کوآیر سیدنی در استرالیا می‌گوید: «مردم ظاهر خودشان را با ظاهر تصاویر اینستاگرامی یا هر پلت فرم دیگری که در آن فعال هستند، مقایسه می‌کنند و اغلب خودشان را در موقعیتی پایین‌تر و بدتر از دیگران می‌بینند.»
در پژوهشی که با مشارکت ۲۲۷ دانشجوی زن انجام شد، زنان گزارش دادند هنگامی که از فیس بوک استفاده می‌کنند، ظاهر خود را در مقایسه با سلبریتی‌ها منفی ارزیابی می‌کنند، اما در مقایسه با اعضای خانواده شان چنین چیزی صادق نیست.
آشنایان یا افرادی که چندان به فرد نزدیک نیستند، بیشترین تاثیر را بر تلقی او نسبت به بدنش دارند.
فاردولی می‌گوید دلیل این مسئله این حقیقت است که افراد فقط یک بعد از زندگی خود را در فضای آنلاین منتشر می‌کنند؛ بنابراین اگر کسی را از نزدیک بشناسید، می‌دانید که این تصاویر فقط بخش کوچکی از بهترین‌های او هستند، اما اگر فقط یک آشنایی دور با فرد مورد نظر داشته باشید، اطلاعات بیشتری از او برای ارزیابی عکس هایش در اختیار ندارید.

تاثیر منفی

محققان نشان می‌دهند وقتی فهرست دنبال کنندگان شما شامل تعداد زیادی از حساب‌های کاربری اینفلوئنسر‌ها باشد، همه‌ی محتوا‌ها به یک اندازه بر شما تاثیر نخواهد داشت.
یک پژوهش نشان می‌دهد دیدن عکس‌هایی که افراد زیبا در حین تمرینات ورزشی یا تظاهر به تمرینات ورزشی با هشتگ fitspo# از خود ثبت می‌کنند، باعث می‌شود نسبت به خودتان بی رحم‌تر شوید.

استادیار دانشگاه وست انگلند در بریستول، ایمی اسلیتر، پژوهشی را در سال ۲۰۱۷ منتشر کرد و در آن با ۱۶۰ زن که در صفحات اینستاگرام تصاویر fitspo، نقل قول‌های انگیزشی در مورد دلسوز بودن نسبت به خود، یا هر دو، را رصد کرده بودند، مصاحبه انجام داد.
آن‌هایی که فقط تصاویری با #fitspo تماشا کرده بودند نسبت به خود دلسوزی کمتری داشتند، اما آن‌هایی که نقل قول‌هایی مثل «تو همانطور که هستی کاملی» را دیده بودند، نسبت به خودشان مهربان‌تر بودند و احساس بهتری نسبت به بدن هایشان داشتند.
آن‌هایی که در معرض هر دو محتوا بودند، تاثیر بیشتری از نقل قول‌های انگیزشی گرفته بودند تا تصاویر #fitspo.
تحقیق مشابهی که اوایل همین سال با مشارکت ۱۹۵ زن جوان انجام شد نشان داد زنان در مواجه با تصاویری با هشتگ #رضایت از بدن، رضایتشان نسبت به شکل بدن هایشان افزایش می‌یافت.
اما هم چنان یک سویه‌ی منفی نسبت به تصاویری که رضایت از بدن را منعکس می‌کنند، وجود دارد و آن این است که تمرکز این تصاویر هم چنان بر بدن است.
طی همان تحقیق از زن‌ها خواسته شد بعد از دیدن تصاویر ۱۰ عبارت درباره‌ی خودشان بنویسند و اغلب آن‌ها به جای تمرکز بر مهارت‌ها و ویژگی‌های شخصیتی شان بر شکل بدن شان تمرکز می‌کردند و خود را ابژکتیفای—توصیف در قالب یک شِیء —می کردند. هر قدر میزان تمرکز بر مهارت‌ها و شخصیت در توصیف خویشتن کاهش پیدا می‌کرد، میزان توصیف خود در قالب شی ء. self-objectification افزایش می‌یافت.
اسلیتر می‌گوید، بهر حال افرادی هم که جملاتی مثل «من زیبا هستم» را می‌نویسند به اندازه‌ی آن‌هایی که نسبت به بدن هایشان ناراضی هستند، درگیر ظواهراند. اما این امکان وجود دارد که افراد خوشبین، علاوه بر منابع ظاهری، منابع درونی این زیبایی را هم نام ببرند.
فاردولی می‌گوید: «چه فرد نسبت به بدن مثبت اندیش باشد و آن را زیبا توصیف کند و چه از بدن خود رضایت نداشته باشد، موضوع اصلی این است که در تمام کمپین‌هایی که برای ارتقاء تصور افراد نسبت به خودشان طراحی شده است، آن چه مهم است شکل بدن است.»

عشق سلفی

وقتی پای پست کردن تصاویری از خودمان دررسانه‌های اجتماعی به میان می‌آید، عکس‌های سلفی در معرض توجه بیشتری قرار می‌گیرند.
استادیار دانشگاه یورک، در تورنتو، جنیفر میلز، از دانشجویان زن خواست که با آی پد یک عکس سلفی از خود بگیرند و در اینستاگرام یا فیس بوک خود به اشتراک بگذارند.
یک گروه فقط می‌توانست یک عکس بیندازند و بدون هیچ تغییر و ویرایشی آن را پست کند، اما گروه دیگر این فرصت را در اختیار داشت که هر تعداد عکس که می‌خواهد بیندازد و آن را به وسیله‌ی یک اپلیکیشن ویرایش عکس، ویرایش کند.
میلز و همکارانش دریافتند که همه‌ی سلفی بگیرها—چه آن‌هایی که اجازه داشتند عکس هایشان را ویرایش کنند و چه آن‌هایی که فقط یکبار فرصت عکس انداختن داشتند—نسبت به لحظه‌ای که برای انجام آزمایش وارد شدند، احساس جذابیت کمتر و اعتماد به نفس پایین تری داشتند.
میلز گفت: «حتی آن‌هایی که فرصت ویرایش عکس را داشتند هم احساس بدی داشتند، چون بیشترشان بر جنبه‌هایی از عکس که دوست نداشتند، تمرکز کرده بودند.
بعضی از آن‌ها قبل از پاسخ به این سوال که چه احساسی نسبت به تصویری که پست کرده اند دارند، می‌خواستند بدانند آیا کسی عکس شان را لایک زده یا نه.
«این یک احساس الاکلنگی است، در نقطه‌ی اوج بسیار نگران هستید که آیا دیگران شما را تایید می‌کنند یا نه، و بعد با تایید آن‌ها احساس خوبی به دست می‌آورید و هیجان شما فروکش می‌کند. اما این آخرین بار نیست که چنین احساسی را تجربه می‌کنید، شما یک عکس سلفی دیگر می‌گیرید و داستان تکرار می‌شود.»
در تحقیق دیگری که پیش از این پژوهش در سال ۲۰۱۷ انجام شده بود، محققان دریافتند صرف وقت زیاد برای انداختن یک سلفی عالی می‌تواند نشانه‌ی این باشد که فرد از عدم رضایت از بدن رنج می‌برد.
اما همچنان سوال‌های بی پاسخ زیادی درباره‌ی تصور از بدن و رسانه‌های اجتماعی وجود دارد.
تحقیقاتی که تا کنون انجام شده اغلب تمرکزشان بر زنان جوان بوده است، زیرا به صورت سنتی این باور وجود دارد که زنان جوان نگرانی بیشتری نسبت به تصویر بدن خود دارند.
اما پژوهش‌هایی که به تازگی انجام شده است نشان می‌دهد که مردان نیز از این قاعده مثتنی نیستند.
بطور مثال نتیجه‌ی یک تحقیق که روی مردانی که محتوا‌های #fitspo تماشا می‌کردند، انجام شد، نشان داد این مردان بیش از سایرین به عضلات خود اهمیت می‌دادند و ظاهر خود را با دیگران مقایسه می‌کردند.
فاردولی می‌گوید، تحقیقات بلند مدت در این زمینه بسیار مهم هستند. زیرا هم اکنون نمی‌دانیم که آیا رسانه‌های اجتماعی تاثیرات انباشتی دارند یا خیر؛ و اینکه با استفاده از رسانه‌های اجتماعی در بلند مدت چه تغییری در نگرش افراد نسبت به بدن هایشان ایجاد می‌شود.
حالا، سوال این است، هم اکنون باید چه کنیم تا احساس بهتری نسبت به بدن هایمان داشته باشیم؟
میلز یک پیشنهاد بسیار خوب دارد که می‌تواند برای همه مفید باشد: تلفن‌های هوشمندتان را کنار بگذارید.
مدتی به خودتان مرخصی بدهید و در فعالیت‌هایی مشارکت کنید که هیچ ارتباطی به ظاهر و مقایسه کردن خودتان با دیگران نداشته باشند.»
گام بعدی می‌تواند تقویت تفکر انتقادی و ویرایش فهرست دنبال شوندگان باشد.
اگر دائم عکس‌هایی را که در مورد بدن و ظاهر هستند جستجو می‌کنید بهتر است پیج‌هایی با مضامین مسافرت و طبیعت را به حساب‌های کاربری‌ای که دنبال می‌کنید بیفزایید.
بهر حال، کنار گذاشتن رسانه‌های اجتماعی برای بسیاری نشدنی است. به خصوص وقتی که هنوز تاثیرات آن در صورت استفاده‌ی بلند مدت شخص نشده است.
اما همیشه به یاد داشته باشید که زندگی چیز‌هایی بیشتر از بدن و ظاهر است.