در جلفا و نزدیک رودخانه ارس، کلیسایی قدیمی قرار گرفته که گذشت زمان، تغییری در ظاهرش به وجود نیاورده و هنوز هم پابرجا و تماشاییست، کلیسایی به اسم کلیسای سنت استپانوس یا استپانوس مقدس.
کلیسای سنت استپانوس کجاست؟
یکی از دیدنی‌های آذربایجان شرقی به مرکزیت تبریز، همین کلیسای قشنگی‌ستکه نزدیک جلفا واقع شده. کلیسا در دامنه ماغارد ساخته و در کتاب‌های ارمنی به اسم دیر ماغارد از آن یاد شده، در جایی بین کوه و در منطقه‌ای مرزی بین جلفا و جمهوری آذربایجان. از اینجا تا رودخانه ارس راهی نیست و برای رسیدن به آن از کنار رودخانه باید بگذریم.
فاصله این کلیسا تا ارس، ۳ کیلومتر است و از جلفا ۱۷ کیلومتر تا اینجا راه است. اگر با ماشین شخصی سفر کنیم، از اتوبان قزوین و زنجان به تبریز می‌رسیم. از تهران تا تبریز ۶۲۶ کیلومتر است و از تبریز تا جلفا کمتر از ۲ساعت راه است. در جاده جلفا، تابلوی راهنمای کلیسا را می‌بینیم.
با خرید بلیط هواپیما یا اتوبوس هم می‌توانیم به تبریز برسیم و از آنجا راهی جلفا بشویم. قطارهای تهران- جلفا گزینه بعدی هستند.
از جلفا تا کلیسا کمتر از نیم ساعت راه است و از پارکینگ با حدود ۳۰۰ متر پیاده‌روی به ورودی عمارت می‌رسیم. این مسیر سربالایی‌ست و رفتن به آن برای آنهایی که مشکل حرکتی یا قلبی دارند، ممکن است راحت نباشد.
چرا باید اینجا را ببینیم؟
مسیری که از جلفا ما را به کلیسا می‌رساند، از کنار رود ارس می‌گذرد و خیلی چشم‌نواز است. کلیسا در دره سرسبز و باصفایی قرار گرفته که پر از درخت‌های تنومند است و به اول ورودی که برسیم، بنا با زیبایی و حکاکی‌های ظریفش ما را متوجه می‌کند که با هنری باشکوه روبه‌رو هستیم. نقش برجسته‌ها، حکاکی‌ها و نقاشی‌های روی دیوارها و سقف‌ها، ارزش کلیسای سنت استپانوس جلفا را بیشتر به ما یاد‌‌آوری می‌کنند.
کلیسای سنت استفان را اسقف اعظم اهل جلفا در سال ۱۶۴۳ میلادی برپا کرد. در سال ۱۶۵۵ این بنا ساخته شده بود، اما مدتی بعد یعنی در ۱۶۸۰ باز هم بخش‌هایی به آن اضافه کردند و در طی سالیان متمادی مرمتش را در دستور کار قرار دادند. حالا چند سالی‌ست که اینجا گذشته از ثبت ملی، ثبت جهانی هم شده.
درواقع کلیسا به شاخه مسیحیان گریگوری تعلق دارد و بعد از قره‌کلیسا، دومین کلیسای مهم ارامنه به‌حساب می‌آید. ارامنه در ۱۴ مرداد که روز شهادت یکی از حواریون حضرت مسیح (ع)، تاتائوس است، از شهرها و کشورهای مختلف در اینجا جمع می‌شوند.
چرا اسمش سنت استپانوس است؟
در جاهای دیگر دنیا هم کلیسای سنت استپانوس یا استفان وجود دارد. استپانوس مقدس یکی از مبلغان مسیحیت است که حورایون مراسم تحلیفش را انجام دادند و اولین شهید مسیحی‌ست که یهودیان سنگسارش کردند.
معماری هنرمندانه این بنا یکی از دلایل جذابیتش است. معماری، تزیین داخل بنا و مصالحی که در ساختش به کار رفته، مشابه سبک قرن دهم تا دوازدهم میلادی و ترکیبی‌ست از سبک‌های اشکانی، رومی و اوراتو. بعدها با ساخته شدن چند کلیسای دیگر با این سبک و سیاق، این سبک به سبک معماری ارمنی مشهور شد.
حصار سنگی دور ساختمان، شبیه دژهای دوره ساسانی‌ست و چند برج نگهبانی هم دارد. در دروازه حصار، یک در چوبی آهن‌کوب می‌بینیم که روی پایه‌هایش نقش برجسته‌های هنرمندانه‌ای از حضرت مریم و کودکی عیسی مسیح کار شده. یک عالمه از این نقش برجسته‌ها، سنگ‌تراشی و حجاری در بیرون و جاهای دیگر بنا هم هست که زیبایی این بنای صورتی و قرمز و سفید را دوچندان کرده.
کلیسا سه ساختمان اصلی دارد؛ نمازخانه اصلی، برج ناقوس و اجاق دانیال. یکی از جاهای زیبای این ساختمان، گنبد ۱۶ ضلعی‌اش است که خیلی هنرمندانه طراحی شده. پیش از این‌که وارد نمازخانه اصلی بشویم، در منبت‌کاری شده‌ای جلوی‌‌مان قرار می‌گیرد که در دوره قاجار ساخته شده. بالای در کتیبه‌ای وجود دارد که متنش نشان می‌دهد این در را، عباس میرزا خریداری و به کلیسا وقف کرده.
نمازخانه را به‌شکل صلیب طراحی کرده‌اند و محراب مرمرین آن حدود یک متر بلندی دارد. اما در اینجا باید کمی سرمان را بالا بگیریم تا زیبایی اصلی‌اش را روی سقف محراب و دیوارهایش ببینیم.
در جنوب ساختمان ایوان دوطبقه‌ای می‌بینیم که بالای آن برج ناقوس قرار گرفته، گنبدی هرمی و هشت ضلعی که در زمان عباس‌میرزا مرمت شده. در صحن برج چند قبر وجود دارد که افراد سرشناسی از ارامنه در آنها به خاک سپرده شده‌اند. این کلیسا، برخلاف کلیساهای دیگر ناقوس ندارد. کارشناسان ایتالیایی، ناقوس اینجا را برای مرمت بردند، اما برج برای همیشه خالی ماند و دیگر ناقوس را برنگرداندند.
یکی دیگر از بخش‌های اصلی ساختمان، ناقوس دانیال است که خودش چند قسمت دارد، مثل تالار اجتماعات و محل غسل تعمید. این تالار به دیوار شمالی کلیسا متصل است. اسم این ساختمان از دانیال قدیس گرفته شده. به اجاق دانیال، نمازخانه حضرت پولوس هم می‌گویند.
دیری کنار کلیسا می‌بینیم که عمری ۹۰۰ ساله دارد. طبقه بالای این ساختمان برای استراحت زائران و مسافران بوده، طبقه پایینش هم اصطبل قرار داشته.
در سال ۱۳۸۴ بود که موقع مرمت بنا چند استخوان، چند تکه پارچه، تکه‌های موم، گِل اخرا و کندر پیدا کردند و بنا به گفته اسقف اعظم و خلیفه ارامنه تهران، این استخوان‌ها احتمالا به حضرت یحیی تعلق داشته.
قیمت بلیط و ساعت بازدید
قبل از ورود به ساختمان، از گیشه روبروی بنا، بلیط می‌خریم. قیمت بلیت ورودی ۲۵۰۰ تومان است. از فروشگاه کلیسا هم می‌توانیم یادگاری بخریم.
ساعت بازدید از این کلیسا از ۸ صبح تا ۵ عصر است.
بهترین زمان سفر
اردیبهشت تا اول پاییز بهترین زمان سفر به جلفاست.
جاذبه‌های نزدیک
کاروانسرای خواجه نظر: وقتی از جلفا خارج می‌شویم و از جاده کنار ارس حرکت می‌کنیم، در کیلومتر ۵ جاده جلفا کاروانسرای خواجه نظر را پیدا می‌کنیم. این کاروانسرا به دوره صفوی تعلق دارد و دیدنش خالی از لطف نیست.
کلیسای چوپان: کمی که از کاروانسرا جلوتر برویم، ساختمان کلیسای چوپان را می‌بینیم که برخلاف کلیسای سن استپانوس، بنایی ساده دارد. کلیسای چوپان در قرن ۱۶ میلادی ساخته شده. چوپان‌های آن حوالی همیشه به این کلیسا می‌آمدند و به همین دلیل هم اسمش شده کلیسای چوپان. این را هم بگوییم که در ورودی این ساختمان جمع و جور همیشه بسته‌ست، اما از بیرون می‌توانیم آن‌را ببینیم.
کجا اقامت کنیم؟
جلفا چند هتل خوب دارد که می‌توانید با مقایسه امکانات و قیمت‌ها، بهترین‌شان را انتخاب کنیم. قیمت رزرو هتل در جلفا از ۱۴۰ هزار تومان شروع می‌شود. فاصله جلفا تا مرند حدود یک ساعت است. پس می‌توانیم به هتل های مرند هم فکر کنیم. قیمت رزرو هتل در این شهر ۱۵۶ هزار تومان است. این قیمت‌ها برای مهر ۱۳۹۷ است.
عکس‌ها: خبرگزاری‌های ایسنا و ایرنا
نوشته کلیسای سنت استپانوس کجاست؟ اولین بار در وبلاگ اسنپ تریپ. پدیدار شد.
