مسجد جامع اصفهان که آن را به مسجد جمعه یا مسجد عتیق هم می‌شناسند، یکی از مشهورترین مساجد ایران است. این مسجد شهرتش را از سبک جدید معماری که به «مسجد ایرانی» معروف است، گرفته. اگر کسی به اصفهان سفر کند و بخواهد سفرش به این شهر کامل باشد، بد نیست در کنار دیدن جاهایی مثل میدان نقش جهان، سی‌وسه‌پل و خواجو، دیدن این مسجد را هم در برنامه‌‌اش بگنجاند.
مسجد جامع اصفهان کجاست؟
سرراست‌ترین آدرس برای پیدا کردن مسجد جامع، خیابان علامه مجلسی‌ست که از خیابان عبدالرزاق، هاتف و ابن سینا به آن راه دارد. این بخش از اصفهان درواقع نیمه سنتی و قدیمی‌تر شهر است و فاصله زیادی تا میدان نقش جهان ندارد. از میدان قیام می‌توان گنبد و گلدسته‌های مسجد جامع را دید و در حوالی مسجد در بازار و کوچه‌پس کوچه‌هایی که مغازه‌های زیادی دارد، گشت.
مسجد جامع اصفهان آنقدر قدیمی‌ست که گفته می‌شود روزی آتشکده شهر بوده است. بعد از آن در قرن دوم هجری اعراب ساکن روستای طهران سنگ بنای مسجد را گذاشتند و در هر دوره تاریخی تغییری در آن دادند تا به شکل امروز درآید. به خاطر همین هم رد ایلخانیان، مظفریان، تیموریان، صفویه و قاجار هم بر آجرهای آن دیده می‌شود.
چرا باید این مسجد را ببینیم؟
از در مسجد جامع که تو برویم بیشتر از همه حیاط بزرگش به چشممان می‌آید و آدم‌هایی که در اینطرف و آنطرف آن در حال نماز خواندن هستند، پرنده‌هایی که لب حوض آب می‌خوردند و مناره‌های آبی بلندی که روبه‌رویمان قرار دارد.
اولین دلیلی که مسجد را دیدنی می‌کند تاریخچه آن است. علاوه بر قدمت طولانی، ثبت شدن اسم آن در بین میراث جهانی یونسکو خیلی‌ها را برای دیدن آن مشتاق‌تر می‌کند.
از طرف دیگر هم معماری بنای مسجد ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که آن را از دیگر مساجد ایران متمایز می‌کند. مثلا چهار ایوان دارد و شهرت اصلی‌اش را هم از همین چهار ایوان گرفته است. این ایوان‌ها مسجد را از حالت عربی به مسجد ایرانی تغییر داده و سبکی جدید به وجود آورده‌اند.
ایوان صفه صاحب در جنوب، صفه درویش در شمال، صفه استاد در غرب و شاگرد در شرق، با مقرنس‌کاری‌ها و تزیینات، نمای زیبا و بدیعی در مسجد درست کرده است.
همچنین این مسجد به جای گنبد چهار ضلعی، گنبدی ۱۶ ضلعی دارد. همین ویژگی هم باعث شده که الهام‌بخش ساخت مسجدهای دیگری در تبریز، شیراز و سمرقند با چهار ایوان و گنبدهای ۱۶ ضلعی باشد.
یکی دیگر از ویژگی‌هایی که مسجد را دیدنی می‌کند سردر آن است. در این مسجد شبستان الجایتو، محراب الجایتو، شاه‌نشین، شبستان زمستانی، بیت‌الشتاء، گنبد خسروی و گنبد تاج‌الملک را خواهیم دید. علاوه بر آن باید گاهی سرمان را بالا بیاوریم و طاق‌ها، دهانه‌های طاق و تزیینهای سقف را نگاه کنیم و از خلاقیت معماران دوره ایلخانی تا صفوی به وجد بیاییم.
ویژگی دیگری که می‌تواند ما را برای دیدن این مسجد قانع کند تاثیرگذاری آن در شکل‌گیری هسته اولیه اصفهان بوده است. وقتی مسجد جامع ساخته شد، به عنوان اولین میدان شهر شناخته شد، بازارها ایجاد شدند و به مرور زمان محلات و بناهای عمومی و معابر و شهر هم شکل گرفت.
گذرگاه‌ها و معابری که دور تا دور مسجد درست شده نشان‌دهنده ارتباط گسترده آن با شهر است. به خاطر همین هم هست که تاریخچه محله‌ای که در آن ساخته شده نسبت به همه محلات دیگر اصفهان طولانی‌تر است.
وقتی وارد مسجد می‌شویم باید همه ضلع‌های آن را بگردیم. مثلا از ضلع شمالی و ایوان درویش شروع کنیم، به مدرسه مظفری نگاهی بیاندازیم، شبستان و کتیبه‌های مختلف آن را هم ببینیم.
ایوان درویش، ایوان صاحب، ایوان استاد و چهل‌ستون داخل مسجد هم بسیار دیدنی‌ست. ایوان درویش از اسم فردی گرفته شده که روزگانی در این ایوان تدریس کرده است. همچنین محراب الجایتو هم در شبستان الجایتو قرار دارد و احتمالا در بازدید از مسجد آن را می‌بینیم. الجایتو بیشتر به خاطر گچبری‌های زیبای مسجد مشهور شده و زیباترین گچ‌بری مسجد هم به آن اختصاص دارد.
از اولجایتو می‌توانیم به سمت بیت‌الشتا حرکت کنیم. یکی دیگر از راهروهای جالب این مسجد بیت‌الشتاء است که برای فصل زمستان در شمال مسجد ساخته شده و ۱۸ طاق دارد.
این شبستان به شبستان عماد هم معروف است، طوری ساخته شده که سرما به داخل نرسد و شکل ساخت بنا طوری بوده که ارتفاع کمی داشته باشد. اتاق‌های آن شبیه به خیمه هستند و همچنین وسط طاق یک سنگ مرمر گذاشته‌اند تا نور به داخل منتقل شود.
ویژگی جالب شبستان زمستانی هم در این است که طوری ساخته شده حرارت از بنا خارج نشود، درنتیجه تابستان‌ها خنک است و زمستان گرم است. جالب اینکه در زمان صفویه روی پشت‌بام مسطح آن گاهی نماز صبح می‌خواندند.
ساعت بازدید
به غیر از روزهای تعطیل، هر روز از ساعت ۹ تا ۱۱ ظهر و ۱۳ تا ۱۶:۳۰ برای دیدن این مسجد وقت داریم.
عکس: خبرگزاری تسنیم
نوشته مسجد جامع اصفهان چه جذابیتی دارد؟ اولین بار در وبلاگ اسنپ تریپ. پدیدار شد.
