بازگشت ۱۷۸۳ لوح هخامنشی بعد از ۸۰ سال به ایران | الواح هخامنشی چطور از آمریکا به ایران رسیدند؟

فرآیند ارسال این الواح به ایران از مدت‌ها پیش آغاز شده و وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوز برگشت ۱۷۸۳ لوح را به ایران صادر کرده بود.

علی‌اصغر مونسان، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی درباره بازگشت این آثار گفت: با پیگیری‌های وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و با همکاری معاونت حقوقی ریاست جمهوری سرانجام ۱۷۸۳ لوح هخامنشی بازگردانده شد.

وی افزود: تاکنون در سه مرحله در سال‌های ۱۳۲۷ (۱۷۹ قطعه)، ۱۳۲۹ (۳۷هزار قطعه) و ۱۳۸۳ (۳۰۰ قطعه) بخش‌هایی از این مجموعه به ایران بازگردانده شده است، اما بازگشت محموله چهارم با حواشی زیادی همراه بود و در سال ۲۰۰۴ تبدیل به موضوع حکم دادگاه دارایی‌های کشف‌شده در دادگاه بخش شمالی الینویز ایالت متحده شدند که شاکیان به دنبال توقیف اموال دولتی ایران بودند تا دادگاه را قانع کنند حکم پرداخت غرامت را به نفع آن‌ها و علیه دولت ایران قبل از دعوی ارائه دهند.

مونسان ادامه داد: در بخشی از رسیدگی اداری مربوط به حکم احضار دادگاه دانشگاه شیکاگو به دادگاه ایالت تأکید کرد که آثار تخت جمشید در امان است و این‌که دانشگاه شیکاگو تا زمانی که مراحل رسیدگی حکم دادگاه مشخص نشده اشیا را به ایران بازنمی‌گرداند، مگر اینکه توسط دادگاه ایالت اجرا شده یا مجوز داده شود.

وی اضافه کرد: در ۲۷ مارس ۲۰۱۴ دادگاه ایالتی درخواست طرح دعوی خلاصه قضاوت‌هایی که توسط جمهوری اسلامی ایران و موسسه شرق‌شناسی ارائه شده بود را پذیرفت و هیچ پایه و اساس قانونی را برای توقیف آثار تخت جمشید پیدا نکرد. قضاوت به نفع ایران و موسسه شرق‌شناسی شیکاگو صادر شد و شاکیان این قضاوت را برای تجدیدنظر به دادگاه تجدیدنظر آمریکا به دادگاه هفتم ارسال کرد. دادگاه عالی ایالت متحده طرح دعوی را قبول کرد  و  در ۲۱ فوریه ۲۰۱۸ دادگاه عالی به‌اتفاق آرا تائید کرد که متون تخت جمشید به دنبال بخش ۱۶۱۰ (g) FSIA) نمی‌توانند توقیف شوند. برای گرفتن این تصمیم  در مورد این آثار ۱۴ سال طرح دعوی سپری شد.

وزیر میراث‌فرهنگی ادامه داد: پس از رأی دادگاه، موسسه شرق‌شناسی لیست بیش از ۱۷۸۰ گل نبشته را برای خروج دائمی از اداره کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا (اوفک) درخواست کرد و اوفک نیز پس از بررسی طولانی‌مدت موافقت خود را با خروج فهرست فوق اعلام کرد. بدین منظور پروفسور کریستوفر وودز، رئیس مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو، پروفسور متیو استولپر، استاد آشورشناسی مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو و خانم لورا آلساندرا امین اموال الواح تخت جمشید در مؤسسه شرق‌شناسی این مجموعه را به مقصد موزه ملی ایران همراهی کردند تا رئیس مؤسسه، چهارمین مجموعه این آثار را به مقامات وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در تهران ۸ مهرماه ۱۳۹۸ تحویل دهند.

مونسان افزود: هنوز حدود ۱۷ هزار گل نبشته سالم و قطعات شکسته در مؤسسه شرق‌شناسی نگهداری می‌شود که برای انتقال قطعی به ایران نیاز به اقدامات این موسسه برای دریافت مجوز از اوفک است. الواح اداری باروی تخت جمشید حاوی اطلاعات ارزشمندی در مورد مدیریت منابع و راه‌ها، روابط اجتماعی و دستمزدها و اقتصاد جامعه هخامنشی است. موزه ملی ایران برای آشنایی بیشتر هنر دوستان با این مجموعه ارزشمند نمایشگاهی از آثار مذکور را در موزه ایران باستان برگزار می‌کند.

پنجم مهر سال گذشته نیز هم‌زمان با بازگشت رئیس‌جمهوری از مقر سازمان ملل متحد در نیویورک، سرباز هخامنشی که حدود ۸۰ سال پیش به‌صورت غیرقانونی از ایران خارج شده بود، همراه با او به کشور برگردانده شد. این نقش برجسته یازدهم مهر سال ۹۷ به سازمان وقت میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تحویل داده شد و چند روز بعد در موزه ملی ایران رونمایی شد و سپس در شهرهای مختلف کشورمان به نمایش گذاشته شد.