در ۲۲۰ کیلومتری شهر اصفهان بیابانی هست که شب‌ها آسمان به زمینش نزدیک می‌شود. شهر انارک که روزگاری تبعیدگاهی برای زندانیان پهلوی بوده امروز تبدیل به شهر توریستی در ایران شده که آب‌وهوای بیابانی‌اش، از ارزش دیدن آن کم نمی‌کند.
انارک کجاست؟
انارک، یکی از بخش‌های نایین است. اگر ۷۰ کیلومتر از نایین به سمت شمال حرکت کنیم به انارک اصفهان می‌رسیم. برای اینکه از تهران به انارک برویم باید وارد جاده اصفهان – کاشان بشویم. در دوراهی اصفهان و نایین باید به سمت نایین حرکت کنیم، بعد در دوراهی انارک-نایین به سمت چپ (یعنی انارک) بپیچیم. این مسافت از تهران حدودا پنج ساعت و نیم زمان می‌برد.
مسافرانی هم که از اصفهان به سمت انارک می‌روند، وارد جاده نایین می‌شوند و به شهر نایین می‌رسند. از انارک تا نایین هم حدود یک ساعت راه است.
البته شهر دیگری هم به این نام در یزد وجود دارد. انارک یزد و انارک اصفهان باوجود شباهت‌های اسمی و حتی معماری، از همدیگر بیشتر از ۴۰۰ کیلومتر فاصله دارند. انارک یزد تنها یک روستا و در جاده اقلید صفاشهر بوده.
چرا اسمش انارک است؟
روزگاری لب یک چشمه جوشان درخت انار کوچکی روییده بود. کاروان‌هایی که از اینجا می‌گذشتند، نام انارک را روی شهر گذاشتند. البته روایت دیگری هم وجود دارد که می‌گوید باغ‌های انار اطراف شهر، زمینه نام‌گذاری شهر بوده است. در قدیم و همچنین در زبان محلی به انارک، نارسینه هم می‌گویند که یعنی اناری در سینه.
چرا باید به انارک رفت؟
نزدیک غروب وقتی هوا رو به تاریک شدن می‌رود با روشنی چراغ‌های شهر قصه انارک هم شروع می‌شود. قلعه روی کوه خودنمایی می‌کند و خانه‌های کاه‌گلی تصویر زیبایی از غروب این شهر بیابانی می‌سازند. برای دیدن انارک می‌توان دلایل زیادی برشمرد که به بعضی از آنها اشاره شده است:
دیوار باستانی انارک
گفته می‌شود که انارک در دوره شاه‌عباس ساخته شده. در آن زمان اطراف شهرها را با قلعه و برج و بارو از دست راه‌زنان یا حیوان‌های وحشی حفظ می‌کردند. دور انارک هم دیوارهای بلندی کشیده بودند که دروازه و قلعه داشت. از این برج و بارو چند قلعه و دیوار باقی مانده که یکی از آنها هم یک دیوار باستانی است.
قلعه‌ها
بازمانده سه قلعه قدیمی را می‌توان در بالای این کوه مشاهده کرد. بیشتر مسافران موقع رسیدن به انارک خودشان را به بالای کوه می‌رسانند تا به چشم خودشان این قلعه را که امروز بیشتر به جایی برای بازی و تفریح کودکان تبدیل شده، ببینند. از بالای قلعه می‌توان تصویر کاملی از این شهر بیابانی با همه بناهای خشتی و گلی‌اش به دست آورد.
شب‌های انارک
اگرچه در شهرهای بزرگ؛ کافه‌ها و رستوران‌هایی به اسم شب‌های تهران یا شب‌های بندر وجود دارد، اما از نگاه یک ستاره‌شناس این اسم بیشتر مناسب شهرهای بیابانی است. شب‌های انارک به خاطر کویری بودنش جاذبه طبیعی برای همه دارد. اختلاف درجه حرارت شب و روز باعث می‌شود که موقع سفربه انارک اصفهان همراه خودمان لباس خنک و همچنین گرم بیاوریم.
کویر جن
در دشت کویر ایران زمین‌های بی‌آب و علف زیادی هست. یکی از این بیابان‌ها، کویر جن، معروف به مثلث برمودای ایران است. احتمالا به این خاطر به آن کویر جن می‌گویند که تپه‌های شنی و باتلاق‌های نمک آن را به منطقه صعب‌العبوری تبدیل کرده. به این مشکلات باید گرم بودن هوا را اضافه کنیم تا بفهمیم چرا کویر جن به منطقه پررمز و رازی تبدیل شده است.
معماری شهر
پنجره‌های مشبک، درهای چوبی، سردرهای خشتی و گچی و کتیبه‌هایی از این جنس ما را به دوره‌های تاریخی قدیمی می‌برد. معماری این شهر از کویر الهام گرفته که مشابه آن را در شهر ها و روستاهای زیادی در نایین می‌توان دید. خانه‌های قدیمی شهر بافتی خشتی دارند و ارتفاعشان محدود است. سقف‌های گنبدی و قوسی‌شکل آن هم برای منطقه کاربردی فراوان داشته. پشت بام خانه‌ها هم با چند لایه کاهگل ساخته شده است.
آب و هوای گرم منطقه باعث شده که از قدیم بادگیرهایی در انارک ساخته شود. البته خیلی از این بادگیرها در سال‌های گذشته فروریخته‌اند و ساخت‌وسازهای غیر اصولی، بسیاری از بناهای قدیمی را تخریب کرده. همچنین معادن نزدیک باعث ضربات زیادی به منطقه شده است.
بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی اطراف اصفهان که باید رفت
آتشگاه نخلک
چهار ستون گلی در انارک و یک قوس روی آن نشان می‌دهد که اینجا روزی، آتشگاهی برای عبادت زرتشتیان بوده. گفته می‌شود که آتشگاه نخلک، عبادتگاه معدنچیانی بوده که دوره ساسانی از معارن انارک نقره برداشت می‌کردند. به همین دلیل هم به این خاطر به نخلک معروف است.
کوه درنجیر
شاید بهتر باشد خودمان را به بهانه مراسم‌های آیینی مختلف به این کوه برسانیم. قله درنجیر، شش کیلومتر تا شهر فاصله دارد. برای مثال جشن درنجیر هر ساله در روزهای نوروز در درنجیل در نزدیکی شهر انارک برپا می‌شود. در این مراسم گاه چادرهایی برپا می‌شود که در آن سوغات اراک و از همه مهم‌تر سیرابی شتر و دمنوش می‌فروشند.
موزه مردم‌شناسی انارک
در یک نگاه اگر بخواهیم با زندگی کویری مردم انارک اصفهان آشنا شویم می‌توانیم سری به این موزه بزنیم. شهرداری شهر با بازسازی حمام انارک در میدان سرداب، سبک و سیاق زندگی مردم را اینگونه زنده نگه داشته است.
کاروانسرای تاریخی مشجری
۵۰ کیلومتری شهر انارک در جاده اصفهان- مشهد، کاروانسرایی با تپه‌های شنی احاطه شده است. اطراف آن سه آب انبار هم وجود دارد که امروز یکی از آنها پر است. کتیبه‌ای روی ورودی کاروانسرا وجود دارد که می‌گوید اینجا در دوره قاجار ساخته شده. این کاروانسرا یک حیاط، چهار ایوان و شاه‌نشینی در شرق و غربش دارد. در زمان‌های قدیم، مسافران این مسیر که از گرما و تشنگی کلافه می‌شدند در این کاروانسرا استراحت می‌کردند.
نان کماج
نان کماچ یا کماج یکی از نان‌های معروف انارک است که در شهرهای اطرافش مثل خور و بیابانک هم پخت می‌شود. در قدیم، خمیر این نان را مستقیم داخل زغال آتش می‌گذاشتند و نیم ساعت بعد از آتش بیرون می‌آوردند. ممکن است ابعاد و وزن این نان کمی با نان‌های محلی دیگری که خورده باشیم متفاوت باشد.
نوشته سفر به تبعیدگاه سرخ؛ انارک اولین بار در وبلاگ اسنپ تریپ. پدیدار شد.
